Beste Önkol: AH ŞU RAKININ GAMZESİ!

Rakı kelimesini karşılayan kaç kelime biliyorsunuz? Ya da kaç farklı şekilde şarhoş diyebilirsiniz? Peki ya rakının gamzesi neresindedir? Eğer bildiğim tek şey Rakı-Balık-Peynir-Kavun dörtlüsü diyenlerdenseniz buyrun Rakı Ansiklopedisi?ni okumaya?

Bu aralar bir yandan gastronomiye ilişkin kitapları okumaya devam ediyorum diğer yandan da yeni çıkan yayınları? Bitirilmeyi bekleyen Julia Child ve dün akşam itibariyle başladığım Steve Jobs?tan önce ufak bir yazı molası veriyorum? Sizinle son okuduğum Rakı Ansiklopesi?nden güzel notlar paylaşmak istiyorum.

1755 madde?

Tek bir konuyu derinlemesine inceleyen kitapları hep çok sevmişimdir. Üstad Artun Ünsal?ın; Süt Uyurken, Ölmez Ağacın İzinde gibi kitapları ile Metro Türkiye tarafından yayımlanan Ekmek, Bal kitaplarına bir de Rakı?nın eklendiğini duyunca pek sevindim. Kitap Yeni Rakı sponsorluğunda Erdir Zat?ın yayın yönetmenliğinde hazırlanmış. İçinde yazarlardan akşamcılara, balık çeşitlerinden rakı jargonuna, rakının edebiyat, müzik, gastronomide yer alışına kadar A?dan Z?ye her şey var. Dile kolay tam 1755 madde ve 1000?den fazla görsel ile. Türkiye tarihinde bir ilk olma özelliği taşıyan ansiklopedinin danışma kurulunda ise Murat Belge, Çağatay Erol, Vefa Zat, Ahmet Örs, Raşit Çavaş gibi önemli isimler yer alıyor.

Cin Suyu, Torba yoğurdu?

Gelelim kitapta dikkatimi çekenlere; Meğer, Amberiye, Âb-ı âteş-pâre, Âb-ı hayat, Cin Suyu, Dinamit, Anzarot, İstim, Barut rakının diğer adlarından sadece birkaçıymış? Asorlu, İpi kopartmak, Kör Kandil, Torba Yoğurdu, Tütsülü ise sarhoş demenin birkaç farklı yolundan bazılarıymış? Dayıbeyi, Kordon, Lambiko, Urla, Elif, Neşe ise tarihin tozlu raflarındaki rakı çeşitleriymiş?

Vesikalı yarim!

Kadınlar meyhanelere Cumhuriyet döneminde girmeye başlamışlar. Bu konuda öncü isim ise Cahide Sonku olmuş. Ben bilmiyordum aynı dönemde fuhuşla mücadele yasası çıkmış ve kadınlar meyhanelere vesika almadan giremiyormuş. Sonra bu yasa yumuşamış. 

Bir süre içkili yerde çalışan kadınlar vesika almaya devam etmiş. Erkek egemen meyhaneler kadınlarla birlikte daha disipline olmuş.  Ama tabi zihinlerdeki  ?meyhane erkeklerindir? algısından olacak kadın tuvaleti uzun bir süre olmamış. Yalnız ben rakı kadehini başında çeviren büyük ses Müzeyyen Senar?ı da anlamadan edemeyeceğim Aman Ormancı!

Penir ve kavunun şahidi..

Rakı denilince akıllara gelen beyaz peynir ve kavunun ansiklopedide nasıl yer aldığına gelince. Sofranın kralı beyaz peynirse kavun kraliçedir. Rakı da onların nikah şahitleri.. İki eşit üçgene ayrılan beyaz peynirin üzerine zeytinyağı gezdirip, pul biber ekiyorsunuz, ya da su içinde getiriyorsunuz onu rakının karşısına çıkarırken? Kavuna gelince Topatan cinsini bulmak zor olduğu için Kırkağaç?ları koyuyorsunuz filelere.. 12 ay keyif ve afiyetle yiyebilirsiniz. Çerezlere gelince Rumların Stragalia adını verdikleri tuzlu sakız leblebiyi bulamazsanız sarı ve beyaz leblebi de kafi.

Meraklısına?

Rakı sofrası terimlerinin ilginizi çekeceğini düşündüğüm için bilinenlerin dışında birkaç örnek vermek istiyorum.

Akü doldurmak: İçki içmek.

Arak resmi: Osmanlı?da rakı satışlarından alınan vergi.

Arif : Rakı mezesinde terbiyesiyle herkesten saygı gören.

Bâdenuş: İçkici.

Bezm-i âlem: Eğlence meclisi.

Cura: Rakının son yudumu.

Gagayı ıslatmak: İçmek.

Günah: Eğlence yerlerinde ödenen hesap tutarı.

Lodos yemiş: İçkiyi fazla kaçırmış kimse

Narkoza girmek: İçki içerek sızmak.

Uydurmak: Gizlice içki içmek.

Yaralı kalmak: Yeterince içki içmemiş olmak.

*Rakı kadehine bir yaprak maydanoz koymak Yahya Kemal?den kalma bir adetmiş. Rakının gamzesi içine gülümsermiş.