Çin Seyahatimden Notlar ? Kasım 2011
Bir milyar Çinli aynı anda zıplarsa dünyanın dengesi bozulur mu? Bu ?küre efsanesi?ni test etme imkanımım olmadı ama dünyanın bu en kalabalık ülkesine gittim, dört eyaletini gezdim. 2011 yılının Kasım ayında binlerce kilometre katederek yaptığım bu dokuz günlük gezide bambaşka bir dünyanın kapısını araladım. Ve bu aralıktan gördüğüm en yalın gerçek ise şu oldu: Türk ve Çin halkları birbirini daha yakından tanımalı.
Çin seyahatimden notlar
Sabahın 7?sinde bir otelin kahvaltı salonundayım. Önümdeki masada oturan bir İspanyol Skype üzerinden video konferans yaparken, solumda oturan Amerikalılar satın aldıkları ürünlerin fiyatlarını tartışıyor. Hemen sağımdaki masada Fransız bir çift kahvelerini yudumlarken, arkamdaki iki İtalyan Berlusconi?nin istifasını konuşuyor.
Hayır! Burası Londra, Paris veya New York benzeri bir batı şehri değil. Batı dünyası kriz kâbusları ile uyumaya çalışırken, sabahın umut verici ışıklarına doğmakta olan bir doğu kentindeyim. Burada vardiyalı işçiler daha zengin bir hayat için yepyeni binalar inşa ederken, diğer yanda dünyanın büyük markaları süper lüks mağazalar açıyor. Bu şehir, gayri safi yurtiçi hasılası 2010 yılında 5,9 trilyon dolara ulaşmış, dünyanın en büyük ikinci ekonomisine sahip bir ülkenin başkenti. Burası İpek Yolu medeniyetinin yükselen kenti Pekin.
Çin Gazeteciler Cemiyeti ile Başbakanlık Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü?nün kültürel değişim programı kapsamında düzenlediği bir gezideyiz. Amaç, iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine yardımcı olmak. 7 kişilik bir Türk heyetiyle, 9 günlük gezimiz Pekin?de başladı, Yinchuan (Ningxia Hui Özerk Bölgesi), Zhengzhou?da (Henan Eyaleti) devam etti ve Şangay?da sona erdi.
Bir kaç gün içerisinde binlerce kilometre yol kat ederek, 4 ayrı eyaleti tanıma imkânı bulduğum bu gezi sonunda bambaşka bir dünyanın kapılarını araladım. Bu aralıktan baktığımda Çin hakkındaki önyargılarımın kırıldığını söyleyebilirim. Yüzlerce yıllık medeniyetlere sahip Türkiye ve Çin, karşılıklı olarak birbirini daha yakından tanımalı.
2012?nin Türkiye?de Çin yılı, 2013?ün ise Çin?de Türkiye yılı olarak kutlanacak olması, bu alanda karşımıza önemli fırsatlar çıkaracaktır. Her iki ülkenin kuracağı kültürel yakınlıklar, ekonomik ilişkilere de olumlu yansıyacaktır. İki ülke arasında kültürel işbirliğini geliştirecek yeterince malzeme mevcut. Yeter ki gerekli irade her iki toplum ve devletin çeşitli kademelerince gösterilsin.
KUZEYİN BAŞKENTİ: PEKİN
Kelime olarak ?kuzeyin başkenti? anlamına gelen Pekin, 20 milyonluk nüfusu ile dünyanın en kalabalık şehirlerinden. Antik Çin medeniyetine başkentlik yapmış 4 büyük şehirden biri. Bugün de ülkenin siyasi, kültürel ve eğitim merkezi olarak kabul ediliyor. Devlet organlarının merkezlerinin yanında Çin Halk Cumhuriyeti?nin ekonomisini yönlendiren şirketlerin ana ofisleri de bu şehirde bulunuyor.
Pekin?in en dikkat çekici yönlerinden biri farklı köşelerden yükselen yeni binalar ve yapımı süren inşaatlar. Bu şehirde cumartesi sabahı saat 07.00?de inşaat şantiyesinde çalışan mühendisler veya gecenin geç vakitlerine kadar sokaklarda kazma kürek sallayan Çinli işçiler görmek oldukça normal. Şehir sanki hiç durmadan yeniden inşa ediliyor. Çinliler, bu anlamda gerçekten çok çalışkan bir millet.
Bu hareketli şehirde farklı kültürden insanlar bir arada yaşıyor. Şehrin yerleşik nüfusunun çoğunluğu Han Çinlilerinden. Bunun yanında Hui, Mançur ve Moğol gibi farklı azınlık gruplar da var. Şehirde ayrıca hatırı sayılır bir Koreli nüfusu var.
YASAK ŞEHİR ? (Pekin)
Pekin?in merkezinde yer alan Yasak Şehir 72 hektarlık bir alanı kaplıyor. Şehir içerisinde 980 bina var. Bu muazzam yapı 1987 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirasları listesine eklendi.
1406 ve 1420 yılları arasında inşa edilen Yasak Şehir, Ming ve Qing Hanedanları tarafından imparatorluk sarayı olarak kullanıldı. 1600?lü yıllardan sonra yabancıların ancak özel izinle girebildikleri bir yer olduğu için Yasak Şehir adını aldı. Toplam 24 imparatora ev sahipliği yapan saray 1912 yılında son Çin İmparatoru Puyi?nin düşmesiyle kapandı. PEKİN ? Yasak Şehir 1406 ve 1420 yılları arasında inşa edilen Yasak Şehir, Ming ve Qing Hanedanları tarafından imparatorluk sarayı olarak kullanıldı. 1600?lü yıllardan sonra yabancıların ancak özel izinle girebildikleri bir yer olduğu için Yasak Şehir adını aldı. Toplam 24 imparatora ev sahipliği yapan saray 1912 yılında son Çin İmparatoru Puyi?nin düşmesiyle kapandı.
Pekin şehrinin merkezinde yer alan Yasak Şehir yüksek duvarlar ve geniş bir hendekle çevrilidir.
Yasak Şehir?in tüm detaylarında inşa edildiği dönemin felsefesi ve dini görüşleri yansıtılmaktadır. Cennet Saflığı Sarayı adlı bu bölümde yer alan imparatorluk tahtının hemen üzerinde Çince ?Adalet ve Onur? yazıyor.
Sarı renk imparatorluk ailesinin sembolü olduğu için Yasak Şehir?deki dekorasyonlarda ve çatı kiremitlerinde yoğun olarak kullanılmış.
En ince detayın bile bir sanat eseri gibi işlendiği Yasak Şehir?de çatıların üzerindeki ejderha figürleri dikkat çekiyor. Ejderhanın dokuz çocuğu Çin?de bilinen yaygın bir efsane. Çin mitolojisine göre ejderhanın 9 çocuğu ve her bir çocuğun da kendine göre bir karakteri var. Bu ejderhalar karakterlerine göre Çin mimarisinde kendilerine bir yer buluyorlar. Yasak Şehir?deki yapıların üzerindeki ejderha figürleri imparatorluğun gücünü ve asaletini simgeliyor.
ÇİN?DE İSLAM
Rivayetlere göre, 630?lu yıllarda Çin?e giden Sad bin Ebi Vakkas (r.a.) önderliğindeki ilk müslüman kafileler, Çinlilerin İslam?la tanışmasına vesile olur. Tang Hanedanlığı döneminde gerçekleşen bu ziyaretler sonrasında, İmparator Gaozong?un emriyle, Çin?in ilk camisi olan Guangta (bir diğer adıyla Huaisheng) Camii inşa edilir. İslam?ın Çin?deki en eski izlerinden birisi olan bu cami halen ibadete açıktır.
1 milyar 370 milyon nüfusa sahip Çin?de 20 milyon Müslüman yaşıyor. Müslümanların yarısı Hui ırkından. Diğer yarısı ise Uygur, Kazak, Kırgız, Tacik, Tatar, Özbek, Salar, Baoan ve Dangxiong gibi farklı milletlerden oluşuyor.Resmi bir dine sahip olmayan Çin Halk Cumhuriyeti?nde din mensuplarının nüfusu milletlerin nüfusuna gore hesaplanmaktadır. Bu nedenle bazı kaynaklar gerçek müslüman sayısının resmi rakamlardan daha fazla olduğunu iddia etmektedir.
Çin Halk Cumhuriyeti?nde 10 milyonluk bir nüfusa sahip olduğu bilinen Hui?ler ülkedeki en büyük müslüman nüfusa sahip topluluktur. Fiziksel yapı açısından Han ulusuna benzerler. Huilerin soyları, Sincan?daki Uygur ve diğer Türkçe konuşan etnik gruplardan ayrı olarak, Moğol ? Yuan hanedanlığı döneminde Çin?e göçen müslümanlara dayanmaktadır.
Müslüman Hui ırkının ana vatanı olan Ningxia (Ningşia) Çin?in kuzey batısında yer alıyor. Çin?in 5 özerk bölgesinden birisi olan bu bölge 1958 yılında Ningxia Hui Özerk bölgesi olarak ilan edilmiş. Başkenti Yinchuan olan Ningxia Hui özerk bölgesinin nüfusu 6.3 milyon. Bölgede yaşayan Hui azınlık millet toplam nüfusun yüzde 35?ini oluşturuyor. Resmi rakamlara göre bölgede 3760 camii var. Bu camilerin en güzel örneklerinden bir tanesi ise Najiahu Camii.
Yinchuan şehrinin 6 bin nüfuslu Najiahu köyünde inşa edilen bu camiinin tarihi 1524 yılına dayanıyor. Yıllar içerisinde çeşitli restorasyonlar geçiren bu ahşap camii antik Çin mimarisinin çizgilerini taşıyor. Duvarları ve sütünlarında mavi, kırmızı, yeşil ve sarı renkli süslemelerin hakim olduğu caminin çatıları ise yeşil ve sanrı renkli kiramitlerden yapılmış.
Caminin içerisinde yaklaşık bin kişi aynı anda ibadet edebiliyor. Camide ayrıca minare görevini gören bir de kule var.
Yinchuan şehrinin 6 bin nüfuslu Najiahu köyündeki caminin tarihi 1524 ve klasik Çin mimarisine göre inşa edilmiş. Geçimlerini tarımla sağlayan Najiahu köylüleri bu camide rahatlıkla ibadetlerini yapıyorlar. Hui Müslümanlarının genel İslam anlayışı Anadolu?daki sufi İslam anlayışıyla paralellikler taşıyor.
18. yüzyılda büyük bir deprem ve yangın tehlikesi atlatan Najiahu camii, 1966 ? 1976 yılları arasında gerçekleşen komünist kültür devrimi döneminde de diğer ibadethaneler gibi sıkıntılar yaşamış. Ama 80?li ve 90?lı yıllardaki değişimlerle bu sıkıntılar ortadan kalkmış.
Geçimlerini çoğunlukla tarımla sağlayan Najiahu köylüleri bugün bu camide özgürce ibadetlerini yapabiliyorlar. Hui müslümanlarının genel İslam anlayışı Anadolu?daki sufi İslam anlayışıyla büyük parallelikler taşıyor.
Najiahu kelime olarak ?Na ailesinin mahallesi? anlamına geliyor. Rivayetlere gore Na ailesi, Yuan Hanedanlığı zamanında Yinchuan?a yerleşmiş bir Moğol aristokratın torunları. Ming ve Qing hanedanlıkları döneminde bu bölge Çinli müslümanlar için önemli bir ekonomik ve kültürel merkez olmuş. Köyün yerlilerinin bir çoğu Na ailesine mensuptur.
Köyün ilginç bir özelliği ise köylülerin uzun yaşam sürmeleri. Bu köyde 80 yaş üzerinde yüzden fazla kişi yaşıyor.
Köyün müslüman cemaati ölülerini camiinin hemen yanındaki mezarlığa defnedebiliyor. Arapça ve Çince yazılarla bezenmiş mezarların üstünün betonla kaplanmış olması ise ilginç bir ayrıntı.
Caminin imamı Na Xue Jun burada görev yapmaktan oldukça memnun. Çevirmen yardımıyla konuştuğum Jun, herhangi bir baskı altında olmadıklarını ifade etti. Camiyi bana gezdiren köyün yerlilerinden Na Xue Dong ise gençlerin vakit namazlarına katılmamasına biraz üzgün. Dong?un söylediğine göre gençler sadece Cuma namazlarına ilgi gösteriyor.
Anadolu?daki bir köy camisinin sıcaklığını hissettiğim bu tarihi ibadethaneyi terkederken duvardaki bir yazı dikkatimi çekiyor. Arap ve Çin harfleriyle yazılmış bu yazı sanki biraz da Hui müslüman Çinlilerinin ülkedeki genel duruşunun simgesi: Ülkeni sev, dinini sev, hukuku tanı, kanuna uy!
ÇİN?DE HELAL YEMEK
Müslüman nüfusunun yoğun olduğu bölgelerde HACCP prensiplerine dayalı helal et üretimi yapan merkezler mevcut. Örneğin Ningxia Hui Özerk Bölgesi?nde helal et kesimi yapan 34 fabrika var. Bu fabrikalar 2010 yılında 2 milyar yuanlık (yaklaşık 315 milyon USD) üretim yapmışlar.
HUI KÜLTÜR PARKI (Ningxia Hui Özerk Bölgesi)
Müslüman Hui Çinlilerinin kültürlerinin tanıtıldığı bu mekanda bir etnik Hui müzesi bulunuyor. 2005 yılında halka açılan Hui Kültür Parkı?nda ayrıca bir Müslüman restoranı ve Hui geleneklerinin temsil edildiği bir köy var. Bu büyük parkın en ilgi çekici özelliği ise Tac Mahal benzeri mimarisi ile insanı adeta büyüleyen devasa giriş kapısı. Parkta yer alan cami ise ibadet için kullanılmıyor.
ÇİN MUTFAĞI
Farklı milletlerin birlikte yaşadığı Çin Halk Cumhuriyeti?nde yemek kültürü de büyük çeşitlilik gösterir. Dünyanın en zengin mutfaklarından birisi olarak kabul edilen Çin mutfağında soya fasulyesi, sebzeler, et çeşitleri, pirinç, mantar, erişte ve deniz ürünleri en sık kullanılan malzemeler arasında.
Çin mutfağında yemek kadar yemeğin sunuş biçimi de önemli. Davetlerde masa düzeninin ilgi çekici olmasına çok dikkat ediyorlar. Etrafınızda dolaşan görevliler hizmette kusursuz.
Çin?de ekmek yenmiyor, onun yerine tuzsuz ve yağsız pirinç pilavı yemeyi tercih ediyorlar.
Çinliler buğulama, haşlama veya yüksek ateşte kızartma yöntemleri ile farklı tatlar elde ediyorlar. Huo Guo (Hot Pot) adını verdikleri pişirme yöntemi en çok ilgimi çekenlerden. Huo Guo, sürekli ısıtılarak kaynar hale getirilen su dolu bir tencereye, farklı türde sebze, et, erişte vb. malzemelerin atılmasıyla hazırlanan bir yemek türü. Huo Guo tenceresinde pişirilen malzemeler, tercih edilen bir sosa batırılarak yeniliyor. Bu ilginç yemek şekli bizim ocak başı yemek kültürümüzle benzer özellikler taşımakta.
ÇİN YEMEK ÇUBUKLARI: KUAİ Zİ
Çin mutfağının bir önemli özelliği de Kuai Zi adı verilen özel yemek çubuklarıdır. Bu çubuklar ile yemek yemek bizim gibi çatal bıçak kullanmaya alışmış kimseler için ilk başta oldukça zor. Ama bir kez alıştıktan sonra kolay geliyor. Eğer tüm denemelerinize ragmen bu çubukları tutamazsanız korkmayın, çünkü Çin restoranlarında kaşık ve çatal da mevcut.
DONGHUAMEN GECE PAZARI ? (Pekin)
Pekin?in egzotik yiyeceklerle meşhur mekanı ?Donghuamen Gece Pazarı?. Turistlerin büyük ilgisini çeken bu pazarda deniz atı, deniz yıldızı, akrep, yılan, kertenkele ve kurutulmuş arı gibi garip yiyecekler satılmaktadır.
WANGFUJING SOKAK PAZARI ? (Pekin)
Pekin?in meşhur Wangfujing caddesinde yer alan ?Wangfujing Sokak Pazarı? egzotik sokak yemekleri ile meşhur olan bir diğer mekan. Pekin?in Dongcheng bölgesinde yer alan ?Wangfujing Sokak Pazarı? özellikle akşam saatlerinde turistlerin akınına uğruyor.
Wangfujing Sokak Pazarı?nın hemen girişindeki bu minik dükkanın özel menüsü şişlere dizilmiş minik akrep kızartması. Bu şişlerin tanesi 20 yuana (yaklaşık 3 dolar) satılıyor. Tabi hatırlatmakta yarar var; akreplerin bu şekilde sergilenip satılmasının en büyük amacı turistlerin ilgisini çekmek. Egzotik böcekler normal bir Çinli ailenin günlük yemek menüsünün bir parçası değil!
ÇİN SEDDİ, KONDİSYON İSTİYOR ? (Pekin)
M.Ö. 3. yüzyılda Pekin şehrine kuzeyden gelen saldırıları önlemek için kurulan Çin Seddi M.S. 17. yüzyıla kadar kullanılmaya devam edilmiş. Dünyanın yeni yedi harikasından biri olan bu muhteşem yapıyı gezmek için oldukça iyi bir kondisyona ihtiyacınız olduğunu söyleyebilirim. Çin Seddi?nin dik merdivenlerinden ağır ağır çıkarken, insanoğlunun bu yüksekliklerde bir yapıyı nasıl inşa ettiğini düşünmeden edemiyorsunuz.
MİNG HANEDANLIK MEZARLIĞI ? (Pekin)
Pekin?in kuzeybatısındaki Changping bölgesinde yer alan Ming Hanedanlık Mezarlığında 13 imparator, 23 imparatoriçe ve 10?dan fazla cariye gömülüdür. Bu mezarların en ilginci 1590 yılında imparator Zhu Yijun ve iki imparatoriçesi için inşa edilen yer altı mezarlığı Dingling?dir. Hırsızlar girmesin diye girişi toprakla kapatılan mezar 1956 yılındaki arkeolojik kazılarla keşfedildi.
Dingling Mezarlığı, Ming Hanedanlığı İmparator Mezarları?nın üçüncü büyük mezarlığıdır. İmparator Zhu Yijun ve iki imparatoriçesinin gömülü olduğu mezarlık, yıl boyunca yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağıdır.
Müze yetkililerinin verdiği rakamlara göre Dingling Mezarlığı?ndan 3 bini aşkın kıymetli tarihi eser çıkarılmıştır. Bu eserlerin en kıymetlisi imparatoriçeye ait altın ve değerli taşlarla süslenmiş taçtır.
Dingling yer altı mezarlığının en ilgi çekici yönü ise yerlerde birikmiş büyük para yığınları. Bu tarihi mekanı ziyaret eden turistler dileklerinin gerçekleşmesi için mezarlığa para bırakırlar.
SHAOLIN TAPINAĞI ? (Henan)
Henan eyaletinin Zhengzhou (Cincou) şehrindeki bir Budist tapınağı olan Shaolin, aralarında kung fu?nun da yer aldığı Çin dövüş sanatlarının öğretildiği önemli bir merkez. Bu tapınak aynı zamanda Çin felsefesinin de bir mabedi sayılıyor.
M.S. 5. yüzyılda Hintli bir rahip tarafından kurulan bu tapınakta sayısız kung fu?cu yetişmiş. Filmlere de konu olan bu dünyaca ünlü tapınakta kung fu ve diğer Çin savaş sanatlarının eğitimine halen devam ediliyor. Tapınakta yetişen genç kung fu rahipleri, yaptıkları özel şovlarla dünyanın dört bir yanından gelen ziyaretçilere becerilerini gösteriyorlar.
SHAHU GÖLÜ ? (Ningxia Hui Özerk Bölgesi)
Yinchuan şehrinin 42 kilometre kuzeyinde, Helan Dağları ve Sarı Nehir arasında yer alan Shahu (Kum) Gölü, bölgenin önemli turistik mekanlarından. Yaklaşık 45 kilometrekarelik bir alana yayılmış olan göl, kısmen sazlıklarla kaplı. Gölün üzerinde hızla giden botlar aracılığıyla ulaştığımız tematik parkta ise bizi ilginç sürprizler bekliyor.
Bambu ağaçları ile kaplanmış limandan inip biraz yürüdükten sonra kendimizi bir anda çöl ortamında, turistik deve kervanları, kum motorları ve 4×4 yarış araçları arasında buluyoruz. 10 yıl önce kurulan bu tematik parkı bugüne kadar yaklaşık 7 milyon kişi ziyaret etmiş.
BATI XIA İMPARATORLUK MEZARLARI ? (Ningxia Hui Özerk Bölgesi)
Ningxia eyaletinin en ilgi çekici tarihi mekanlarından bir tanesi de Batı Xia İmparatorluk Mezarları. 50 kilometre karelik bir alana yayılmış bu alanda, 1038 ? 1227 yılları arasında hükümranlık sürmüş Batı Xia İmparatorlarının mezarları bulunmaktadır. Mısır Piramitlerini andıran bu anıt mezarlarda yaklaşık 250 Batı Xia İmparatorluk üyesinin defnedildiği bilinmektedir.
SARI NEHİR ? (Ningxia Hui Özerk Bölgesi)
Sarı Nehir (Huang He) Çin?in en uzun ikinci nehridir. Çin?in dokuz bölgesinden geçen bu nehir, Bohai Körfezinde deniz dökülür.
PAGODA (KULE) ORMANI ? (Henan)
Henan Eyaletinde bulunan Pagoda Ormanı, Kung Fu tapınağı Shaolin?in çok yakınındadır. MS. 618 ve 1911 yılları arasında Çin?de hükümdarlık yapan Tang, Song, Jin, Yuan, Ming ve Qing hanedan mensuplarının 240?dan fazlasının mezarı, Pagoda Ormanı?ndadır. Budist inancına göre düzenlenmiş bu mezarlıktaki tuğla ve taştan yapılmış kulelerin uzunluğu yaklaşık 15 metredir. Pagoda ormanı günümüzde, antik Çin mimarisini ve kaligrafisini tanımak isteyenler için önemli bir kaynaktır.
BUDİZM
Çin?deki en yaygın dini inanış Budizm. Resmi rakamlara göre Çin?de 13 bin adet Budist tapınağı bulunuyor. Ülkedeki budistlerin sayısı ise 100 milyon.
TAI CHI
Bir çok Çinli sabahın erken saatlerinde, bir tür savaş sanatı olan Tai Chi yapıyor. Ağır ve yavaş hareketlerle yapılan Tai Chi aynı zamanda bir tür meditasyon şekli. Tai Chi yaparken kullanılan kılıcın adı ise Taijijian.
EJDERHALAR
Gezi boyunca ziyaret ettiğim tüm mekanlarda değişik renk ve boyutlarda sayısız ejderha figürü gördüğümü söyleyebilirim. Çin mitolojisinde önemli bir yer tutan ejderha genellikle iyiliği ve gücü temsil eden yaratıklar olarak kabul ediliyor. Ejderhaların birbirinden farklı figürleri çatılarda, kapılarda, binaların girişlerinde, antik silahlarda ve bina süslemelerinde kullanılıyor.
NANJING CADDESİ ? (Şangay)
Şangay?da bulunan bu cadde genel özellikleri ile İstanbul?daki İstiklal Caddesi?ne benziyor. 6 kilometre uzunluğundaki caddede yol boyunca farklı mağazalardan alışveriş yapmak mümkün. Trafiğe kapalı olan cadde günde yaklaşık 1 milyon kişi tarafından ziyaret ediliyor. Turist olduğunuzu hemen anlayan bazı Çinliler sahte Rolex ve iPhone satmak için yanınıza gelebilir.
BİSİKLET
Bisiklet Çinlilerin günlük hayatlarında önemli bir rol oynamaktadır. Bugün dünyadaki toplam bisiklet sayısının bir milyar civarında olduğu tahmin ediliyor. İstatistiklere göre bunun yarısı Çinliler tarafından kullanılıyor. Dünyadaki bisikletlerin ise yüzde 60?ı Çin?de üretilmektedir.
TRAFİK
Resmi yetkililerin verdiği rakamlara göre Çin?de motorlu araç sayısı 219 milyon. Bunun 100 milyondan fazlası otomobil, kalan 119 milyon ise motorsiklet, traktör ve kamyondan oluşuyor. 2006 -2010 yılları arasında yılda ortalama 9.51 milyon otomobil trafiğe çıkmış. Eğer artış bu hızla giderse 2020 yılında Çin?de 200 milyon otomobil trafikte olacak. Özel otomobil sayısının 4.5 milyona ulaştığı Pekin, bu yıl başında bazı önlemler almaya başladı. Pekin?de yıllık yeni plaka kaydı 240 binle sınırlanıyor. Yeni plaka almak isteyenlerin özel bir çekilişe katılması gerekiyor. Benzeri uygulamayı 90?ların sonundan bu yana uygulayan Şangay?da yıllık yeni plaka sayısı 50 binle sınırlandırılmış. Bu durum plaka fiyatlarını astronomik seviyelere çekiyor. Çin?de araba sürerken sık çalan kornalara alışmak zorundasınız çünkü Çin?li sürücüler her fırsatta kornaya basmayı çok seviyorlar.
TEK ÇOCUK POLİTİKASI
1.37 milyarlık nüfusu ile dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin?de nüfus kontrolünü sağlamak amacıyla 1970?lerin sonundan bu yana tek çocuk politikası geçerli. Bu politikaya göre büyük şehirlerde yaşayan ailelerin sadece bir çocuğa sahip olma hakkı var. Ailelerin tek çocuk tercihlerini erkeklerden yana yapmamaları için doğum öncesi ultrasonla cinsiyet tespiti yasak. Birden fazla çocuk yapan aileler para cezası alıyorlar. Köylerde yaşayanlar ve azınlık milletlerine mensup olanlar Çin devletinin yürüttüğü tek çocuk politikasından hariç tutuluyor.
ÇİN?DE EMLAK PİYASASI
ÇİN?İ BEKLEYEN BÜYÜK TEHLİKE: HAVA KİRLİLİĞİ
Yüksek sanayi ve üretime dayalı Çin ekonomisinin bedeli malesef çevre kirliliği ile ödeniyor. Çin Ulusal Gelişim ve Reform Komisyonu?nun istatistiklerine göre, alınan bir dizi önlemlerle 2005 ? 2010 yılları arasındaki sülfur dioksit emisyonları yüzde 14.29 azaltılmış. Ama buna rağmen hava kirliliği halen kritik seviyelerde. AB standartlarına göre ülkedeki 560 milyonluk şehir nüfusunun ancak yüzde 1?i temiz hava alabiliyor. Çin?in Çevre ve Gelişim Uluslararası Dayanışma Konseyi?nin verdiği rakamlara göre enerji verimliliği ve çevre koruma politikaları için 2015 yılına kadar 909 milyar dolarlık yatırım yapılması gerekiyor. Bu önlemler nedeniyle 952 bin iş kaybı yaşanabilir. Diğer yandan Çin?de temiz enerji sektörünün gelişmesi ile yıllık 1.4 trilyon dolarlık kazanç sağlanıp, 10.5 milyon yeni iş oluşturabilir. Çin halkının daha temiz nefes alması ise cabası.
ÇİN?DE MEDYA
Resmi rakamlara göre Çin?de 1900 gazete, 2 bin radyo-TV, 5 bin haber sitesi var. Gazetecilerin sayısı ise 1 milyonu aşmış durumda. 2010 yılı itibarıyla 470 milyon internet abonesi ve 860 milyon cep telefonu kullanıcısı var. Ülkede Twitter, Facebook ve YouTube yasak. Ama onların yerine Weibo adlı bir sosyal medya aracı gençler arasında oldukça popüler. Twitter benzeri bir platform olan Weibo?nun 250 milyondan fazla kullanıcısı var.
Çin?de medya şirketlerinin büyük çoğunluğu devlete ait. Bu durum her ne kadar önemli bir iç denetim mekanizması oluştursa da, yayıncılık alanında yaşanan rekabet daha önce konuşulmayan birçok konunun medya organlarında gündeme gelmesini sağlıyor. Özellikle internet, bu alanda önemli bir rol oynuyor.
Google?ın 2010 yılı başında büyük problemler yaşadığı Çin?de, internet kullanıcılarının en çok tercih ettiği arama motoru Çin?li şirket Baidu. Çin Halk Güvenliği Bakanlığı?nın 2003 yılında faaliyete soktuğu Altın Kalkan Projesi ile ülkedeki internet kullanımı yakından kontrol ediliyor.
Bir gazete yöneticisine uluslararası medya kuruluşlarının Çin?deki basın özgürlüğüne yönelik eleştirileri hakkındaki fikrini sordum. Yöneticinin verdiği cevap ilginçti: ?Biz burada Batı standartlarında basın özgürlüğüne sahip olmayabiliriz ama bizi eleştiren Batılı gazeteciler de kendi ülkelerinde patronları aleyhinde tek bir cümle yazamazlar.?
Devam edecek?
Discover more from Erkan's Field Diary
Subscribe to get the latest posts sent to your email.