Cengiz Aktar: Barışı anlamak değil kurmak

Barışı anlamak değil kurmak

Gayet istikrarlı bir barış projesi olan Avrupa Birliği?nin kurucu babası sayılan Jean Monnet?nin anlamlı bulduğum bir meseli var.?İnsanlar olmaksızın hiçbir şey mümkün değildir, kurumlar olmaksızın hiçbir şey kalıcı değildir?. Kuruluş döneminde atılan şu dâhiyane adımı hatırlayalım: Almanya ileFransa?nın kömür ve çelik üretimlerinin denetimini ulusüstü bir otorite Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu?na devrederek silâh üretiminin en hayatî iki girdisini karşılıklı denetleme imkânına kavuşmaları. Somut ve hemen hayata geçirilen bu kurum bugünkü Avrupa Komisyonu?nun atasıdır. Gerisi mâlum.

Yıllardır sürekli kullandığımız, ağızlarda sakız olmuş ama nasıl inşa edildiğini pek bilmediğimiz ?barış? ile ocak ayı başından beri yeniden haşır neşiriz. Daha birkaç hafta öncesine kadar ?barış? sözünün içinin nasıl Kürt siyasetince boşaltıldığı konuşulurdu. Bu defa işin ciddî olduğu konusunda sade lakırdı değil epey bir emare var. Her şeyden önce artık iki taraf var ki bugüne dek olduğu pek söylenemez. Ardından normalleşme emareleri hergün artıyor. Sembolik değeri çok yüksek beyanlar, karşılaşmalar, jestler art arda geliyor. Normalleşmeden ziyade kanıksama hâline doğru hızla evriliyor toplum. Bu çok hayırlı bir gelişme.

Eğer işler rast giderse çözüm, tıpkı zamanında Avrupa Birliği süreci gibi, bunu başka hedefler doğrultusunda araçlaştırma niyetlerini boşa çıkaracak bir dinamik yaratabilir. Çatışma çözümünün olmazsa olmazı demokratikleşme sadece Kürtleri değil Türkiye?yi, hatta komşu bölgeyi ?iyileştirme? potansiyeli taşıyor. Yavaşça yerleşecek özgüven, korkuyla beslenen milliyetçiliklerin zamanla üstesinden gelecek inşallah.

Diğer tarafta, ilk adımların, çatışmanın kalıcı çözümüne biran evvel dönüşmeleri için telâşlananlara ayar veren, sürekli ak-kara denklemler kuran bir ?barış polisi? türedi. Barışın bekası bağlamında Başbakan?ın başkanlık muradını, hükümetin süren otoriter uygulamalarını, anayasa yazımının akıbetini ve kurumlaşma konusundaki muğlâklığı soranı linç ediveriyorlar.?Barış, çözüm, AKP karşıtı?!  ?Silâh, kan, savaş taraftarı?! 

Bu tuhaf ruh halini açıklamak bir bakıma zor değil.?Barış gelecekse onu da biz yaparız? tarzı yaygın. Keza savaşın yarattığı bıkkınlık barışın bekası konusunda en küçük sorgulamayı tahammülsüz kılmış durumda. Ama bu aynı zamanda barışın kendi kendine yeten bir dinamik olma vasfı taşıdığını, hiçbir müdahale kaldıramayacağını iddia etmek demek. Sürecin içini dolduramama tehlikesini beraberinde getiren bir nevî barış fetişizmi.

Oysa barış kurum ister. ?Haydi, öpüşelim, barışalım? gibi bir iş değil. Anayasal-Yasal Değişiklikler, Af-Geri Dönüş, Silâhsızlanma-Terhis-Topluma Kazandırma, Dil-Eğitim,Hakikat-Uzlaşma, Ademimerkeziyet-Bölgeselleşme ve Öncelikli Ekonomik Bölgeolarak yedi temel fasılda ele alınabilecek dünya kadar iş bizi bekliyor.

Ama koşullar şizofrenik. Bir yanda Başbakan ileBülent Arınç ve Beşir Atalay gibi önde gelen hükümet yetkililerinin herşeyi göze alarak barışa doğru ilerleyeceklerini yineledikleri güçlü beyanları barışı hep gündemde tutuyor. Önümüzdeki perşembe 21 mart sade bu baharın değil istikbalin milâdı gibi bekleniyor. Ama eşzamanlı olarak barışın kalıcı olabilmesi için gereken demokratik anayasanın üzerinde yerli başkanlık sisteminin karabulutları dolaşıyor. Kürt siyasetinin ise tek hedefi Abdullah Öcalan?ın bırakılması.

Oysa tesadüfe bakın ki Türkiye tam da barış/çözüm konuşurken bir de anayasa yazıyor. Şimdi,o barış ile o çözümün içini doldurmanın en şeffaf, en özlü ve en kapsamlı yolu yazılan anayasaya barışın kurulması ve kalıcı olmasına imkân verecek hayatî düzenlemelerin biran evvel dâhil edilmesi değil midir? Aksine anayasa yerine dayatılan yerli başkanlık sistemi o barış ile o çözümün bekasını sekteye uğratacak düzenlemeler içermiyor mu?  Temel paradoksumuz bu.

Çözüm CHP?yi çözecek gibi 

Şifa sürecinden yararlanmakta zorlananlar yüz yıldır ve yakın zamana kadar sistemin sahibi olan kurucu iradeye tapanlar. Yeni sisteme ayak uydurmalarının zorluğu, çözümün taşıyıcıları olan dindarlar ve Kürtlerin eski sistemin ?dışlanmış paryaları? olmalarından kaynaklanıyor. Bu yüzden çözüm CHP?yi iyice marjinalleştiriyor. Hızla milliyetçi, ulusalcı neyse, uçlara savuruyor. Parti kurmayları ne derse desin, çözülmesi mukadderdir. Tam da bu yüzden bu çözümün kişilere değil başta anayasa olmak üzere kurumlara dayanması önemli. Bölünmüş CHP?den arta kalacak aklın kalıcı barış için elini taşın altına koyabilmesi için.

Bu yazı ilk olarak Taraf’ta yayınlandı. Yazarın izniyle burada da yayınlanıyor…